Zwolnienie nauczyciela w trakcie roku szkolnego

Praca nauczyciela jest zabezpieczona przez Kartę Nauczyciela, która chroni pracowników szkół i przedszkoli przed nagłymi zwolnieniami. Zwolnienie nauczyciela może nastąpić z końcem roku szkolnego. Pracodawcę obowiązuje 3-miesięczne wypowiedzenie, dlatego najczęściej umowy są wypowiadane z końcem maja, wtedy stosunek pracy nauczyciela kończy się z dniem 31 sierpnia.

Kiedy można zwolnić nauczyciela?

Zwolnienie nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego może odbyć się w następujących okolicznościach:

1. W wyniku zmian organizacyjnych w szkole, tzn. całkowitej lub częściowej likwidacji szkoły albo w wyniku ustawowych zmian planu nauczania, którego struktura nie zapewni nauczycielowi zajęć w pełnym wymiarze godzin. Dyrektor szkoły, podejmując decyzję o zwolnieniu nauczyciela dyplomowanego musi kierować się przejrzystymi kryteriami, takimi jak:
   • Kompetencje zawodowe nauczyciela
   • Wywiązywanie się ze swoich obowiązków
   • Opinia współpracowników
   • Ocena rodziców
   • Stosunek do dyscypliny pracy

   W przypadku, gdy nauczyciel należy do związku zawodowego, dyrektor ma obowiązek powiadomić o wypowiedzeniu odpowiednie organy związkowe.

2. Zwolnienie nauczyciela może mieć miejsce także z powodu przedłużającej się choroby, która trwa dłużej niż 182 dni. W wyjątkowych sytuacjach można przedłużyć zwolnienie chorobowe na kolejne 12 miesięcy.

3. Zwolnienie nauczyciela mianowanego oraz dyplomowanego może być wynikiem uzyskania negatywnej oceny pracy. Wniosek o ocenę mogą złożyć inni nauczyciele, gmina, rada rodziców, rada szkoły oraz kuratorium oświaty. Dyrektor szkoły ma 3 miesiące na sporządzenie oceny. Negatywna ocena podlega weryfikacji, która musi nastąpić minimum rok po pierwszej ocenie.

Zwolnienie nauczyciela stażysty 

Nauczyciel kontraktowy w takcie stażu na nauczyciela dyplomowanego może zostać zwolniony na tych samych zasadach, czyli z końcem roku szkolnego i po podaniu szeregu przejrzystych powodów. Zwolnienie nie oznacza tym samym zaprzestania odbywania stażu. Nauczyciel może kontynuować staż w innym miejscu zatrudnienia. 

Zwolnienie nauczyciela z powodu braku kwalifikacji 

Nauczyciel, który nie posiada odpowiednich kwalifikacji do wykonywania zawodu, nie powinien zostać zatrudniony w szkole publicznej na podstawie umowy o pracę. Zgodnie z Kartą Nauczyciela, dyrektor może zatrudnić osobę z wykształceniem wyższym i odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub absolwenta Zakładu Kształcenia Nauczycieli, jeśli kwalifikacje te wystarczą do podjęcia pracy na określonym stanowisku. Jeśli osoba zatrudniona w szkole na etacie nauczyciela nie spełnia zakładanych kwalifikacji, umowa o pracę jest nieważna i wygasa z mocy prawa. Dokładną datę wygaśnięcia umowy zatwierdza dyrektor szkoły. W sytuacjach nadzwyczajnych dyrektor może powierzyć nauczycielowi prowadzenie zajęć niezgodnych z jego wykształceniem na podstawie umowy na czas określony. W tym celu powinien wystąpić o zgodę do kuratora oświaty. Zatrudnienie na umowę o pracę na czas nieokreślony niespełniających wymaganych kwalifikacji nauczycieli, jest naruszeniem prawa. 

Zwolnienie nauczyciela a odprawa 

Zwolniony nauczyciel otrzymuje odprawę w następujących sytuacjach: 

• Jeśli zwolnienie jest wynikiem likwidacji szkoły
• Jeśli zwolnienie nauczyciela wynika ze zmian organizacyjnych w szkole
• Jeśli lekarz podczas badania okresowego stwierdzi niezdolność do wykonywania zawodu
• Jeśli nauczyciel przebywał 2 lata na urlopie bezpłatnym (zgodnie z art. 70 Karty Nauczyciela)
• Jeśli wycofano skierowanie do nauczania religii
• Jeśli nauczyciel przechodzi na emeryturę lub rentę z powodu niezdolności do pracy

Nie wszyscy nauczyciele, którzy rozwiązują umowę z dyrektorem szkoły są uprawnieni do otrzymania odprawy. W niektórych przypadkach decydujący jest rodzaj stosunku pracy – umowa o pracę lub akt mianowania. Wysokość odprawy uzależniona jest od stopnia awansu zawodowego oraz stażu pracy. W przypadku likwidacji placówki, nauczyciele mianowani otrzymają odprawę w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia. Z kolei nauczyciel zatrudniony na podstawie umowy o pracę, otrzyma odprawę proporcjonalną do stażu pracy.